Κατά την επιλογή λιπαρών, το ελαιόλαδο είναι μια υγιεινή επιλογή. Το ελαιόλαδο περιέχει μονοακόρεστα λιπαρά, ένα ευεργετικό είδος λιπαρών που μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο των καρδιακών παθήσεων, μειώνοντας τα συνολικά επίπεδα χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (LDL ή «κακή» χοληστερόλη) στο αίμα. Σε αντίθεση, τα κορεσμένα και τα τρανς λιπαρά - όπως το βούτυρο, τα ζωικά λίπη, τα τροπικά λάδια και τα μερικώς υδρογονωμένα έλαια - αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων με την αύξηση της ολικής και LDL χοληστερόλης. 
Σύμφωνα με τη USA Food and Drug Administration (FDA), κάποιος που καταναλώνει περίπου 2 κουταλιές της σούπας (23 γραμμάρια) ελαιολάδου ημερησίως μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Έχετε μεγαλύτερο όφελος αντικαθιστώντας τα κορεσμένα λίπη με ελαιόλαδο, από το να προσθέσετε απλώς το ελαιόλαδο στη διατροφή σας. Όλοι οι τύποι ελαιολάδου περιέχουν μονοακόρεστα λιπαρά, αλλά «εξαιρετικά παρθένα» ελαιόλαδα είναι οι λιγότερο επεξεργασμένες μορφές, έτσι είναι πιο υγιεινά για την καρδιά.
Οι διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων στις ανεπτυγμένες χώρες έχουν, βαθμιαία, αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Στις μέρες μας η διατροφή χαρακτηρίζεται από πληθώρα θερμίδων και ανεπάρκεια σε βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες, καθώς και από μία διατροφική ανισορροπία, με αποτέλεσμα την αύξηση των χρόνιων παθήσεων όπως ο καρκίνος και ο διαβήτης. Η λύση θα ήταν να υιοθετήσουμε μια υγιεινή διατροφή, όπως είναι η κλασική Μεσογειακη διατροφή, η οποία είναι θρεπτική και ευχάριστη. 
Τα τελευταία χρόνια, ιατρικοί ερευνητές έχουν εστιάσει την προσοχή τους στις αρετές της Μεσογειακής διατροφής και ιδιαίτερα όσον αφορά στο ελαιόλαδο. Από την προσεκτικότερη εξέταση, αποδεικνύεται ότι αυτό το αρχαίο “ελιξήριο” δεν είναι απλά μια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών. Είναι, επίσης, μια πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών (ουσίες που σήμερα προσελκύουν αναμφισβήτητα την προσοχή των επιστημόνων). 
Τα αντιοξειδωτικά παίζουν σημαντικό ρόλο στις αρτηρίες. Οι λιποπρωτεϊνες χαμηλής πυκνότητας (LDL ή “κακή” χοληστερόλη), είναι πραγματικά επιβλαβείς μόνο όταν οξειδώνονται. Αν συμβεί αυτό, τα σωματίδια δημιουργούν μια πλάκα που συσσωρεύεται και αυξάνουν απίστευτα τις πιθανότητες για το φράξιμο μιας αρτηρίας. Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην αποτροπή αυτής της οξείδωσης. 
Τα λαχανικά παρέχουν επίσης σημαντικά αντιοξειδωτικά, και χάρη στο ελαιόλαδο, οι άνθρωποι από τη Μεσόγειο έχουν συμπεριλάβει στη διατροφή τους ένα μεγάλο αριθμό από αυτά. Αλλά οι αρετές του ελαιολάδου υπερβαίνουν την προστασία απέναντι στα καρδιαγγειακά νοσήματα. Μερικά από τα αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου, που ονομάζονται «πολυφαινόλες», θα μπορούσαν να καταστρέψουν τις ουσίες που οδηγούν σε ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων (καρκίνο). Στην πραγματικότητα, μερικές μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες στις Μεσογειακές χώρες υποφέρουν λιγότερο από καρκίνο του μαστού σε σύγκριση με χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αυστραλία, όπου το ποσοστό είναι πολύ υψηλό. 
Το ελαιόλαδο παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση διαβήτη. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι άνθρωποι που απολαμβάνουν το ελαιόλαδο στη διατροφή τους, έχουν καλύτερο έλεγχο του διαβήτη τους και χαμηλότερα επίπεδα ορισμένων λιπιδίων στο αίμα, σε σύγκριση με δίαιτα πλούσια σε υδατάνθρακες που συνήθως συνιστώνται για αυτόν τον τύπο του διαβήτη. 
Το ελαιόλαδο έχει μια σαφή προστατευτική επίδραση στο μεταβολισμό, τις αρτηρίες, το στομάχι και τη χολή. Προωθεί την ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία και επεκτείνει το προσδόκιμο ζωής στους ηλικιωμένους. Έχει μια μοναδική δράση στα λιπίδια του ορού του αίματος. Επιπλέον, το ελαιόλαδο φαίνεται να έχει καλά αποτελέσματα στην αποβολή της χολής και θεραπευτικό αποτέλεσμα στα πεπτικά έλκη. 
Η Μεσογειακή διατροφή είναι πλούσια σε σύνθετους υδατάνθρακες (ψωμί ολικής αλέσεως, όσπρια και παράγωγα σίτου), φρέσκα φρούτα και λαχανικά, τα ψάρια (με υψηλό δείκτη Ω-3 λιπαρών οξέων), χαμηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων και  υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου. Πράγματι, η θρεπτική επίδραση του ελαιόλαδου αντικατοπτρίζεται στην υγεία των καταναλωτών της, στη λεκάνη της Μεσογείου, οι οποίοι έχουν χαμηλό ποσοστό καρδιακών παθήσεων και υψηλό προσδόκιμο ζωής. Δυστυχώς, αυτά τα ευεργετικά αποτελέσματα εξαφανίζονται λόγω της αντικατάστασης αυτής της διατροφής από τη “δυτικού τύπου” διατροφή.